Ցեղասպանության դատապարտումը հայասիրությա՞ն, թե՞ մարդկային գործոնի ցուցիչ է

Մեզ համար «Եվրատեսիլը» երբեք չի եղել սոսկ միջազգային երաժշտական մրցույթ, մեր ազգի ներկայացուցչի վոկալ տվյալներն աշխարհին ի ցույց դնելու, նրա համար բեմական բեղուն կարիերա ապահովելու հարթակ: Եվրոպացիների համար, այո՛, «Եվրատեսիլը» պարզապես մի շոու է, իրենց երգը և երգչին ներկայացնելու մի շքեղ հնարավորություն, իսկ մեր երգիչները դուրս են գալիս բեմ՝ իրենց ուսերին առած ամբողջ հայության սիրո, սպասումների, հիասթափությունների, հաղթանակների չպարպված չափաբաժինը փոքր-ինչ կրճատելու ձգտումի ծանրությունը: Եվ իհարկե, այս պայմաններում դժվար է երգել, առավել ևս այս տարի՝ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի ժամանակային տիրույթում: Դեռ հայաստանյան մասնակցի անունն ու երգը չիմացող հայ հանրությունն արդեն մեծ իրադարձության է վերածել այն փաստը, որ «Եվրատեսիլ-2015»-ին Ֆրանսիան ներկայացնող երգչուհի Լիզա Անժելը կատարելու է «N՚oubliez pas» («Մի՛ մոռացեք») երգը՝ Հայոց ցեղասպանության թեման ակնարկող տեքստով: Արդեն կան հայության և հայասեր օտարազգիների ոգևորության և ադրբեջանական տափակաբանության փոխհրաձգությունների համացանցային աղաղակներ:

Չգիտեմ՝ ուղղակի կապ կա՞ ֆրանսուհու երգի՝ ակնհայտորեն Հայոց ցեղասպանության փաստին, այդ պատմական իրողության բովանդակությանն առնչվող տեքստի և մեր հարյուրամյա համազգային ողբերգության միջև, չգիտեմ՝ կարո՞ղ է դրանից որևէ բան կորցնել թուրք-ադրբեջանական ճիվաղը, բայց այն, որ երգն իսկապես գեղեցիկ է, հուզիչ, մեղեդային ու ճաշակով գործիքավորված, ակնհայտ է: Եվ եթե այն անգամ ուղղակի առնչություն չունի մեր հոգու նվիրական ապրումների հետ, միևնույն է, կարող է հուզել յուրաքանչյուր բանական արարածի, քանի որ վերջիններիս ու, նախ և առաջ հայերիս խնդիրը միայն մեր ցավի ու մեր կորուստների մասին աշխարհով մեկ շեփորահարելը չէ, այլև մեր օրինակն ի ցույց դնելու և դատապարտելու ճանապարհով ա՛յն համամարդկային ու համամոլորակային աղետի կանխումը, որից ապահովագրված չեն ոչ մի երկիր ու ազգություն երկրագնդի որևէ հատվածում: Իսկ այս նպատակի իրագործումն անհնար է, եթե ժամանակին ու հիմնավորապես չի կասեցվել մարդակերպ բարբարոսի մահակործան ընթացքը:

Եվ ուրեմն, ամեն տեսակի ցեղասպանություններն ու հոլոքոստները, ռամիլսաֆարովությունն ու պերմյակովությունը բացառելու համար բնավ էլ պարտադիր չէ, որ Լիզա Անժելը երգի հատկապես Հայոց ցեղասպանության մասին: Բավական է միայն երգել բարի, մարդատյացությունն ու ցավը մերժող, գեղեցիկ երգ՝ ի սեր մարդու և ի հակակշիռ մարդատյացության: Եվ այս դեպքում կշահեն ոչ միայն հայերը, քանզի Հայոց ցեղասպանության բարձրաձայնումն ու դատապարտումը, անկախ որևէ տարելիցից, որևէ բեմահարթակից, որևէ պարագայից, ոչ թե հայասիրության դրսևորման, այլ մարդկային գործոնի ցուցիչ են: Իսկ մարդ լինելու համար պարտադիր չէ հատկապես հայասեր լինել, բայց պարտադիր է ցեղասպանի ձեռքը բռնել ու նրան բարձրաձայն, ի լուր աշխարհի իր անունով կոչելու և դատապարտելու պարզ անհրաժեշտությունը գիտակցել. ոչ թե ի սեր հայ ազգի, այլ ի սեր սեփական ազգի, սեփական երկրի, սեփական ընտանիքի, սեփական եսի ապահով գոյության՝ տարաբնույթ աղետներով ու հակամարտություններով ծանրաբեռ այս բազմատանջ Երկիր մոլորակի վրա: Հայերս մեր բաժին կորուստը վաղուց ենք ապրել և նոր կորուստների այլևս պատրաստ չենք, մի բան, որ չի կարելի ասել այն հզոր տերությունների ու ազգերի մասին, որոնց ունեցածի վրա սևեռված է երեկվա ցեղասպանի մշտարթուն գիշատչային աչքը:

«Եվրատեսիլ-2015»-ի ժամանակ հայությունը կքվեարկի՞ ի նպաստ ֆրանսուհու, թուրք-ադրբեջանական տանդեմը կփորձի՞ այս կամ այն պատրվակով կեղծել ու սադրել ցեղասպանության պարագան, Լիզա Անժելի ու նրա երկիր Ֆրանսիայի համար այնքան էլ կարևոր չեն, քանի որ այսօր Ֆրանսիան, ինչպես և Գերմանիան, Նորվեգիան, Ամերիկան, Ռուսաստանն ու իրենց մասին ամենահաղթ տերության համարումն ունեցող այլ երկրներ զբաղված են սեփական շահերն ու կորուստները հանրագումարելու թնջուկով: Բայց թե ինչու չեն գիտակցում կամ ինչու չեն խոստովանում, թե ինչից է ծայր առել այդ թնջուկը, դժվար է հասկանալ: Նավթագազային աշխարհակործան կրքերը չեն խնայելու ոչ ոքի. պետք է գիտակցել սա ու «N՚oubliez pas» երգը լսել և արժևորել այս համատեքստում:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Լիզա Անժելի «N՚oubliez pas» երգը կարելի է լսել այս հղումով:

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ